‘nun hakimiyeti Balkanlar‘ı değişik alanlarda (siyaset, iktisat, kültür, din, toplum, vs) derinden etkiledi. Bu tesirler, kaçınılmaz olarak siyasal, iktisadi, kültürel, demografik miraslar üzere alanlarda değişik seviyelerde miraslara dönüştü. Osmanlı İmparatorluğu, Balkan ülkelerinde kendi kendini yönetme kabiliyeti manasında kıymetli bir devlet geleneğinin gelişmesine büyük katkı sağladı.
BALKANLAR’DA OSMANLI HAKİMİYETİ NE KADAR SÜRDÜ?
Osmanlı İmparatorluğu’nun yaklaşık 550 yıl sürdüğü Balkan serüveni üç periyoda ayrılır:
* Balkanlar’da ilerleyiş ve hakimiyetin sağlanması devri (1354-1683)
* Hakimiyetin zayıflaması ve gerileyiş devri (1683-1821)
* Hakimiyetin yıkılışı ve Osmanlı Devleti’nin Balkan topraklarından çekilmesi periyodu (1821-1913)
OSMANLI, BALKANLAR’I NE VAKİT ELE GEÇİRDİ?
Osmanlı askerleri, Balkan coğrafyasına 1354 yılında Orhan Bey’in büyük oğlu Süleyman Beyefendi komutasında Gelibolu’dan giriş yaptı. 1 Mart’ı 2 Mart’a bağlayan gece gerçekleşen şiddetli bir sarsıntı Gelibolu surlarının bir kısmını yıktı. O sırada askerleriyle birlikte Biga’da bulunan Süleyman Beyefendi, Gelibolu’ya gelip yıkılına duvarlardan içeri sızarak bölgeyi ele geçirdi. Böylelikle zelzele, Osmanlı savaşçılarına Balkanlar’ın kapısını açmış oldu.
Sırasıyla 1364 yılında Sırpsındığı, 1371 yılında Çirmen, 1389 yılında Birinci Kosova, 1396 yılında Niğbolu,1444 yılında Varna ve 1448 yılında İkinci Kosova savaşları ile birlikte Balkanlar’da Osmanlı hakimiyeti adım adım inşa edildi.
Sırpsındığı Savaşı’nda Sırp ve Bulgar ittifakı; Çirmen Savaşı’nda Sırbistan Krallığı; Birinci Kosova Savaşı’nda Sırp ve Bosna orduları; Niğbolu ve Varna savaşlarında Macaristan Krallığı komutasında oluşturulan Hıristiyan (Haçlı) orduları; İkinci Kosova Savaşı’nda ise Macaristan, Eflak, Lehistan ve Sicilya ittifakı mağlubiyete uğratıldı.
Sırbistan Belgrad / Bayraklı Camii
Edirne (1361), Filibe (1363), Niş (1375), Serez (1383), Ohri (1385), Sofya (1386), Şumnu (1388-1389), Üsküp (1392), Tırnova (1393), Vidin (1396), Niş (1428), Selanik ve Yanya (1430), Zvornik ve Srebrenica (1439), İstanbul (1453), Novo Brod (1455), Atina (1458) üzere çok sayıda değerli Balkan kenti yaklaşık bir asır içinde ele geçirildi.
Adriyatik’in en kıymetli ticaret merkezi olan Raguza (Dubrovnik) Cumhuriyeti 1458 yılında Osmanlı himayesi altına geçti ve vergiye bağlandı. 1449 yılında İskender Beyefendi ayaklanması ile Osmanlı kontrolünden çıkan Arnavutluk, 1478 yılında tekrar denetim altına alındı.
1458-1460 yılları ortasında Mora Yarımadası, 1463 yılında Bosna, 1479 yılında Şkodra, 1482 yılında Hersek ve iki yıl sonra da değerli ticaret kentleri olan Kilia ile Akkerman Osmanlı toprakları haline geldi.
Karadağ, Osmanlı fethine fakat 1499 yılına kadar direnebildi. 1476 ve 1503 yıllarında Eflak ve Boğdan prenslikleri Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı özerk bölgeler haline getirildi.
Yasal Sultan Süleyman vaktinde 1521 yılında Sırpların başşehri Belgrad’ı ve bir yıl sonra Rodos’u alan Osmanlı ordusu, 1526 yılında Macar ordusunu Mohaç’ta bozguna uğrattı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun 1299-1922 yılları ortasındaki genişlemesi
Mohaç zaferini kıymetli fetihler takip etti: Jajce ve Banya Luka (1528), Macar Krallığı’nın başşehri Budin (1529), Peşte, Peç ve Estergon (1543), Transilvanya-Erdel (1551-1553), Temeşvar-Banat (1552), Zigetvar (1566), Bihaç (1592), Bezpiren ve Paluta (1593), Eğri (1596) ve Knije (1600).
Uzun yıllar süren seferler ve kuşatmalar sonucunda Girit adası 1669 yılında ele geçirildi. Ayrıyeten Polonya ile yapılan Buczacz (1672) ve Zarawno (1676) antlaşmaları sonucunda Podolya ve Ukrayna üzerinde Osmanlı hakimiyeti tesis edildi.
1354 yılında Balkanlar’a adımını atan Osmanlı İmparatorluğu yaklaşık bir asır içinde bölgede hakim güç haline geldi ve 1683 yılında kadar bölgedeki hakimiyetini devam ettirdi. Lakin 1683 yılında gerçekleştirilen İkinci Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlanınca Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgedeki hakimiyeti zayıflamaya ve gerilemeye başladı. Zira başarısız kuşatmayı takip eden savaşlarda Osmanlı orduları mağlubiyete uğratıldı. Bu savaşların sonucunda Transilvanya 1686 yılında fiilen Avusturya İmparatorluğu’nun eline geçti.
Günümüz Balkan coğrafyası
OSMANLI’NIN KARAR SÜRDÜĞÜ ÜLKELER VE MÜDDETLER
AVRUPA
Türkiye – 1299 / 1516-1922 (406 / 623 yıl)
Bulgaristan – 1363-1878 / 1908 / 1913 (515 / 545 yıl)
Kuzey Makedonya – 1371-1913 (542 yıl)
Yunanistan – 1393 / 1456 / 1460 / 1830 / 1913 (370 / 437 / 520 yıl)
Sırbistan – 1459-1878 / 1913 (419 yıl)
Karadağ – 1479-1878 (399 yıl)
Bosna-Hersek – 1463-1878 / 1908 (415 / 445 yıl)
Hırvatistan – 1540-1687 (147 yıl)
Kosova – 1389-1913 (524 yıl)
Romanya – 1394 / 1538 / 1541-1878 (484 / 340 / 337 yıl)
Moldova – 1538-1812 (274 yıl)
Polonya – 1622-1718 (96 yıl)
Ukrayna – 1478-1774 (296 yıl)
Macaristan – 1526-1686 / 1718 (160 / 192 yıl)
Slovakya – 1663-1685 (22 yıl)
Arnavutluk – 1526-1718 (445 yıl)
Liberland – 1540-1687 (147 yıl)
KAFKASYA
Gürcistan – 1480-1829 / 1878 / 1918 (349 / 398 / 1 yıl)
Ermenistan – 1553-1555, 1578-1605, 1724-1736 (41 yıl)
Azerbaycan – 1578-1604, 1724-1736 (26 yıl)
Rusya (Kafkasya) – 1475-1829, 1918 (355 yıl)
ORTA DOĞU
Irak – 1514-1918 (404 yıl)
Suriye – 1516-1918 (402 yıl)
Ürdün – 1516-1918 (402 yıl)
İsrail – 1516-1918 (402 yıl)
Lübnan – 1516-1918 (402 yıl)
Filistin – 1516-1917 (401 yıl)
Kuveyt – 1538-1899 / 1913 (361 / 375 yıl)
Suudi Arabistan – 1517-1803 / 1811-1919 (393 yıl)
Katar – 1871-1913 (42 yıl)
Bahreyn – 1534-1559 / 1830-1861 (56 yıl)
Yemen – 1538-1635 / 1869-1918 (146 yıl)
Umman – 1551-1552 / 1581-1588 (8 yıl)
Batı İran – 1585-1603 / 1635-1639 / 1724-1730 / 1915-1917 / 1918 (28 yıl)
KKTC – 1571-1878 / 1914 (307 / 343 yıl)
Kıbrıs Cumhuriyeti – 1571-1878 / 1914 (307 / 343 yıl)
AFRİKA
Mısır – 1517-1882 / 1914 / 1923 (365 / 397 yıl)
Libya – 1551-1912 (361 yıl)
Cezayir – 1517-1830 (313 yıl)
Tunus – 1512-1535 1569-1573 / 1574-1881 (307 / 330 yıl)
Sudan – 1517-1882 / 1914 / 1923 (365 / 397 yıl)
Eritre – 1555-1885 (330 yıl)
Cibuti – 1555-1884 (329 yıl)
Somali – 1554-1885 (361 yıl)
Fas – 1545-1549 / 1554, 1558-? / 1576-1587 / 1792-1795 (kuzeyinde) (20 yıl)
Doğu Fas – 1517-1830 (313 yıl)
Doğu Etyopya – 1874-1882 (8 yıl)
Nijer – 1875-1906 (31 yıl)
Çad – 1875-1912 (37 yıl)
Kenya – 1584-1589 (5 yıl)
Uganda – 1872-1882 (10 yıl)
OSMANLI’DA BALKANLAR (RUMELİ) İÇİN BAŞKA BAYRAK KULLANILDI
Rumeli Eyaleti 1826 yılında lağvedilene kadar Osmanlı Devleti’nde protokolde ilk sırada olan beylerbeyliği olup bayrağı da işte bu yeşil renkli bayraktı.
Rumeli bayrağı, yalnızca bir bayrak değil; tüm Rumeli sancaklarını, tüm Rumeli halkını yansıtan bir ruhtur.
Ekşi Şeyler’de ‘Altay Horda’ isimli müellifin paylaşımına nazaran, Osmanlı Devleti’nde 2. Mahmut devrine kadar devletin iki bayrağı vardı. Bunlardan ay-yıldızlı yeşil olanı Rumeli topraklarını yani Rumeli Beylerbeyliğini, ay-yıldızlı al bayrak ise Anadolu ve öteki asya eyaletlerini temsil ederdi.
1826 yılında Rumeli Beylerbeyliği kaldırıldı ve bunun yerine Selanik, Yanya, Manastır ve Edirne eyaletleri oluşturuldu ve böylelikle ay yıldızlı yeşil bayrak yerine, ay-yıldızlı al bayrak devletin tek resmi bayrağı olarak kullanılmaya başlandı.
Lakin 1826 yılında Rumeli Eyaleti kaldırılmış olsa da 1856 yapılan Osmanlı armasında Rumeli bayrağı yerini almıştır.
osmanlı devlet armasında bu yeşil bayrak, haritada rumeli’nin olduğu yerde, yani sol kısımdadır.
rumeli eyaleti, osmanlı’nın ilk eyaletidir. osmanlı’nın rumeli’deki ilk fetihlerinden sonra oluşturulmuştur (1362). tabi daha sonra rumeli’de yapılan fetihlerle birlikte; bosna, budin, eğri, kanije, niş, silistre, temeşvar, uyvar, varat ve vidin beylerbeylikleri de oluşturulmuştur.
osmanlı dokümanlarında bu yeşil bayrağın anadolu bayrağı ile birlikte yan yana dalgalanması, devletin iki coğrafik kesimden oluşan bütünlüğüne vurgu yapmaktadır.
buradaki kırmızı ve yeşil bayrak, rastlantısal değil, vatanın iki yarısını resmeden bayraklardır
esasen avrupalılar türkleri bu yeşil-beyaz ay yıldızlı rumeli bayrağı ile tanımaktadırlar.
avrupa kaynaklarında osmanlı akıncıları, türkler daima bu bayrakla betimlenmiştir.
avrupa’da yapılan savaşlarda düşmana ilk atak eden ordu her vakit rumeli beylerbeyliği ordusu olmuştur.
örneğin bir avusturyalı general 16.yüzyıl’da; “üzerimize koşan atlar üzerinde ay yıldızlı yeşil bayrağı görmek, gökyüzünün üstüme çöktüğünü görmek üzere bir şeydir.” diyordu.
rumeli beylerbeyliği’nin bu ay yıldızlı yeşil sancağını ta mohaç savaşı’nı, 2. kosova savaşı’nı, varna savaşını anlatan fotoğraflarda bile görebiliriz
viyana bozgunundan sonra yapılan şu fotoğrafta osmanlı’yı mağlup eden jan sobieski, atının ayakları altına rumeli türklüğünün sembolü olan bu yeşil bayrağı almış
daha yakın periyotlarda de avrupa kaynaklarında türkleri ay yıldızlı yeşil bayrakla betimlediklerini görebiliyoruz. örneğin 93 harbi sırasında türk birliklerinin bir kısmının bu ay yıldızlı yeşil rumeli bayrağıyla savaştıkları, rus kaynaklarında hem yazılıdır hem de ele geçirilen bayrakların bir kısmı yeşildir.
şu aşağıdaki örnek ise bir alman gazetesinin yaptığı çizimdir
almanlar da türkleri en çok gördükleri yeşil bayrak ile resmetmişler, hatta fotoğraftaki elinde bayrak tutan türk, boşnak ve bulgaristan lokal kıyafetleri içinde resmedilmiş.
hatta balkanları kaybetmemizin akabinde batı trakya’da kurulan batı trakya bağımsız hükümeti’nin bayrağı da işte bu ay yıldızlı yeşil rumeli bayrağından izler taşır.
çok daha yakın vakitten bir örnek vermek gerekirse; 1974 yılı, türkiye kıbrıs’a asker çıkarıyor, kıbrıs barış harekatımız başlıyor ve bulgaristan’daki türkler eski cuma (tırgovişte) kentinde minareye ay yıldızlı yeşil rumeli bayrağı asıyorlar.
Bu bayrak osmanlı bakiyesi olan türk, boşnak, arnavut ve sair tüm rumeli halkı tarafından öylesine benimsenmiştir ki, osmanlı’dan sonra dahi ay yıldızlı yeşil bayraklara (bugün bile) sahip çıkılmıştır.
bugün bu ay yıldızlı yeşil rumeli bayrağını genelde mescitlerde görüyoruz
bu ay yıldızlı yeşil bayrak şeriatın simgesi olan yeşil bayrak değil, balkanların bir türk yurdu olduğunun ispatı olan, balkanların bizim bir kesimimiz olduğunu her daim bizlere anımsatan bir ruhtur…
19:22
News
Yaşam
Yaşam
Yaşam
Yaşam
Yaşam
Yaşam
